Czym jest Integracja Sensoryczna?

W ostatnich kilku latach można zaobserwować wzrost popularności i rosnące zapotrzebowanie na stosowanie u dzieci w okresie przedszkolnym i szkolnym terapii „Integracji Sensorycznej”. Co to właściwie jest? Czy faktycznie taka terapia jest potrzebna? Kiedy możemy zaobserwować u dziecka niepokojące objawy, które mogą wskazywać na potrzebę przeprowadzenia diagnozy procesów integracji sensorycznej u dziecka?

Jeżeli Twoje dziecko: ma problemy z koncentracją, zdarzają mu się wybuchy agresji bądź autoagresji, stresują go nowe sytuacje lub miejsca publiczne, ma problemy z nauką jazdy na rowerze lub hulajnodze, potyka się, szybko się męczy, ma problemy z jedzeniem (szczególnie z nowymi potrawami), nie lubi być czesane, nie lubi obcinania paznokci, metek, drażniących ubrań, skarpetek i/lub ciasnych ubrań– ten artykuł powinien Cię zainteresować.

Zacznę od tego czym właściwie jest Integracja Sensoryczna (z ang. SI – Sensual Integration) – jest to zdolność organizmu do odbierania wszystkich bodźców z otoczenia. Każdą rzecz napływającą z otoczenia do naszego organizmu nazywamy bodźcem. Nasz organizm odbiera każdy bodziec za pomocą odpowiednich receptorów w naszym ciele. Dzieje się to przy prawidłowej pracy mózgu, który za pomocą wzroku, słuchu, dotyku, czucia, czy ruchu definiuje dany bodziec i daje polecenie co dalej. Integracja sensoryczna jest zatem wieloetapowym procesem który ma na celu segregować, rozpoznawać i interpretować każdą informację, docierającą z otoczenia zewnętrznego. Integracja sensoryczna rozpoczyna się u każdego z nas już w okresie płodowym i wytwarza się do okresu wczesnoszkolnego dziecka. Oczywiście ma ona wpływ na funkcjonowanie i zachowanie się w całym okresie naszego życia. Dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i ewentualna terapia w przypadku nierozwinięcia jakiś funkcji.

Więcej o samej terapii opowie mgr Natalia Twarowska – certyfikowany terapeuta Integracji Sensorycznej.

 Jakie czynniki wpływają na przyszłe zaburzenia Integracji Sensorycznej u dziecka?

Zacznijmy od samej ciąży. Ciąża była patologiczna, w której przyszła mama musi dużo czasu spędzać w pozycji leżącej oraz poród odbywający się przez cesarskie cięcie, są to e czynniki ryzyka do przyszłych zaburzeń dziecka. Jest to wskazanie, do konsultacji oraz szczególnej obserwacji dziecka pod kątem zaburzeń SI.

Na co rodzice powinni zwrócić uwagę?

Jeżeli rodzice mogą zaobserwować u siebie niewielkie zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym lub wyżej wymienione symptomy, to niestety jest szansa, że u dziecka jakieś zaburzenia w mniejszym lub większym  stopniu również mogą się pojawić. Niestety obecny trend cywilizacyjny, rozwój technologii, niezdrowa żywność, duża ilość słodyczy nie sprzyja prawidłowemu procesu tworzenia się Integracji Sensorycznej. Dzieci wolą spędzać czas przed telefonem/tabletem/telewizorem zamiast uprawiać aktywność fizyczną. Niestety niesie to z sobą pewne konsekwencje. Nieaktywne dziecko może mieć obniżone napięcie mięśniowe oraz słabszą zdolność utrzymywania równowagi. W konsekwencji zwiększa to ryzyko dodatkowych zaburzeń – słabsza koordynacja, wolniejsze uczenie się nowych aktywności, słabsze planowanie ruchu itd. Proces taki przypomina nieco błędne koło i może mieć wpływ na samoocenę i stan psychiczny dziecka. Brak możliwości wykonania danej czynności może nawet wywoływać frustrację, a nawet agresję u dziecka. Dlatego tak istotne jest wczesne wykrycie ewentualnych zaburzeń. Musimy pamiętać, że dzieci nie wyrastają z problemów, jedynie w lepszy lub gorszy sposób uczą się z nimi żyć. Być może dziecko nauczy się kompensować swoje braki, niestety jednak zawsze będzie posiadało niewłaściwe wzorce reagowania na określone bodźce z otoczenia. Często bez odpowiedniej terapii, u tej grupy dzieci mogą wystąpić problemy w nauce czy problemy wychowawcze.

Co zatem zrobić jeśli zaobserwowaliśmy u dziecka niepokojące nas objawy?

Należy zgłosić się do certyfikowanego terapeuty Integracji Sensorycznej, który ma uprawnienia do wykonywania diagnostyki SI. W pierwszej kolejności zaczynamy od przeprowadzenia wywiadu z Rodzicami oraz wykonaniu z dzieckiem kilku ćwiczeń i testów, które pomogą terapeucie ocenić jakie są jego mocniejsze i słabsze strony. Następnie terapeuta określa, czy dziecko wymaga stałej terapii, czy wystarcza sama „dieta sensoryczna”, czyli zbiór zaleceń i ćwiczeń, które należy przeprowadzać regularnie, samodzielnie, w warunkach domowych. Oczywiście w trakcie trwania terapii rodzic również dostaje indywidualnie dobraną „dietę sensoryczną” w celu zwiększenia skuteczności działań terapeuty. Terapia SI jest zatem obustronną współpracą terapeuty z Rodzicami. Do tej współpracy w ramach potrzeb powinny zostać włączeni pedagodzy szkolni, gdyż zaburzenia procesów integracji sensorycznej mogą negatywnie wpływać na procesy uczenia się. Ważne jest tutaj zrozumienie, wyrozumiałość i pomoc ze strony nauczycieli.

Na czym polega terapia SI?

Terapia powinna być oczywiście indywidualnie dobrana do potrzeb i wieku dziecka. Głównie są to zabawy i ćwiczenia na różnych sprzętach (huśtawki, piłki, trampoliny, materace, czy równoważne). Terapeuta stosuje różne faktury, dźwięki, pomoce dydaktyczne, tak żeby ćwiczenia zainteresowały małego uczestnika. Do niczego nie zmuszamy. Zajęcia mają być dla dziecka przyjemne i motywujące. Pracujemy nad napięciem mięśniowym, odruchami, równowagą, odpowiednim odbiorem bodźców dotykowych, nad koncentracją i koordynacją wzrokowo-ruchową. Preferowana forma zajęć to zajęcia indywidualne.

Jaka jest odpowiednia profilaktyka i w jaki sposób Rodzice na co dzień mogą pracować nad prawidłowym rozwojem Integracji Sensorycznej?

1. Zapewniaj dziecku dużo kontaktu dotykowego (głaskanie, przytulanie, masowanie po kąpieli)
2. W trakcie noszenia dziecka na rękach zapewniaj dużo wrażeń kinestetycznych (bujaj, podrzucaj, kołysz)
3. Dziecko od okresu niemowlęcego powinno mieć kontakt z różnymi zabawkami i fakturami (dywan, podłoga, trawa, piasek itd.)
4. Pozwól dziecku na swobodny ruch
5. Pozwól dziecku na samodzielną naukę jedzenia. Dzieci poznają tą czynność wkładając sobie jedzenie rączkami do buzi, więc nie bójmy się brudu
6. Pozwól dziecku być samodzielnym.
7. Zachęcaj starsze dziecko do aktywności fizycznych
8. Ograniczaj dziecku czas spędzony przed urządzeniami elektronicznymi.

Pamiętaj, że najważniejsza jest profilaktyka. Po pomoc sięgaj zawsze u profesjonalnych i certyfikowanych terapeutów, którzy ukończyli odpowiednie szkolenie. Staraj się zrozumieć dziecko. Krzykiem i nerwami raczej nie uda się rozwiązać żadnego problemu.

Fizjoterapeuta mgr Adam Grybalow

 

Przeczytaj także:

• Problemy z zaśnięciem u dziecka – jak sobie poradzić?
• Jaki materac do łóżeczka kupić? – materac do łóżeczka dziecięcego 
• Jaki materc dla nastolatka?