Depresja jest najczęstszym zaburzeniem psychicznym występującym wśród ludzi dorosłych. Kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni – choroba ta dotyka co piątą Polkę. W przebiegu epizodu depresyjnego upośledzeniu ulegają wszystkie aspekty życia, łącznie z funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Jakich objawów wypatrywać?
Depresja występuje najczęściej w przedziale wiekowym 20-40 lat, jednak nierzadko chorują na nią ludzie starsi, a także coraz częściej dzieci. Co ciekawe, zapadalność idzie w parze z wyższym wykształceniem oraz wielkością miasta zamieszkania. Etiologia tej choroby nie jest w pełni poznana, ale wiemy, że potomstwo osób chorych ma o około 10% wyższe ryzyko ujawnienia się tego zaburzenia. Zaobserwowano także pewne zmiany strukturalne w mózgu oraz zaburzenia pracy niektórych neuroprzekaźników. Dla pacjenta najważniejsze są objawy, dzięki którym będzie mógł podejrzewać depresję u siebie, bądź członka rodziny. Kryterium czasowe to 2 tygodnie, podczas których objawy występowały niemal codziennie, przez większą część dnia. Osiowymi symptomami są depresyjny nastrój oraz utrata zwykłych zainteresowań lub radości z ich wykonywania. Chorego dopadają pesymistyczne myśli, które całkowicie dominują w postrzeganiu świata. Oprócz ww. często występują zaburzenia łaknienia, bezsenność lub nadmierna senność, uczucie nieustannego zmęczenia, poczucie winy lub bezwartościowości. Osoba chora może być spowolniała, ale również nadmiernie podniecona psychoruchowo. Do poszukiwania pomocy często skłaniają trudności w koncentracji uwagi i pogorszenie sprawności myślenia. Taka osoba nie podejrzewa, że źródłem problemów jest epizod depresyjny. Najniebezpieczniejszym objawem, o który należy zawsze pytać wprost, są myśli samobójcze. Ma je aż 40-80% chorych, a 15 % z nich podejmie skuteczną próbę odebrania sobie życia.
Krótko o leczeniu
Leczeniem depresji zajmuje się lekarz psychiatra lub lekarz rodzinny. Po wnikliwym wywiadzie, wspólnie z pacjentem ustalany jest plan postępowania. Zwykle włącza się leki przeciwdepresyjne, jednak niezwykle korzystne jest jednoczesne zastosowanie psychoterapii. Pierwsze pozytywne efekty farmakoterapii pojawiają się dopiero po 2 tygodniach, dlatego wsparcie rodziny oraz psychoterapeuty jest tak ważne.
Rola snu
Zdrowy sen jest bardzo istotnym filarem procesu terapeutycznego. Znakomita większość osób cierpiących z powodu depresji uskarża się na bezsenność. Zazwyczaj utrudnione jest zasypianie, ale za najbardziej typowy objaw uważa się wczesne wybudzanie, około godziny 3-5 nad ranem. W cięższych epizodach ponowne zaśnięcie jest niemożliwe. Sen nocny jest płytki, pofragmentowany. W ciągu dnia może występować nadmierna senność. Niektórzy pacjenci spędzają w łóżku większość doby, zaniedbując inne obowiązki i potrzeby. Nastrój podlega wahaniom dobowym. Największy jego spadek ma miejsce po przebudzeniu i trwa do południa, następnie ulegając poprawie osiąga swój szczyt w godzinach wieczornych. Podstawowym zaleceniem dla osoby cierpiącej na zaburzenie depresyjne jest przestrzeganie zasad higieny snu (opisane szczegółowo w innym naszym artykule). Należy odsłaniać rolety w oknach każdego ranka, by zapewnić dostęp światła w dzień. W łóżku należy spędzać maksymalnie 7-8 godzin. Powinno być ono wygodne, by nie wzmacniać negatywnych skojarzeń związanych ze snem. Dostępne są na rynku materace zawierające warstwę pianki termoelastycznej. Ma ona zdolność dopasowywania się do kształtu ciała pod wpływem ciepła. Dla osób borykających się ze stanami depresyjnymi oraz obniżonym nastrojem rekomendujemy zapoznanie się z modelami materacy Hilding Anders: Electro, Rumba, Salsa, Makarena czy Dance. Materace te zawierają wspomnianą piankę, która daje poczucie otulenia i bezpieczeństwa, tak potrzebne w depresji. Twardość materaca dobiera się indywidualnie do masy ciała oraz preferencji, z uwzględnieniem schorzeń układu ruchu. Po konsultacji z lekarzem prowadzącym możliwe jest wprowadzenie preparatów ziołowych ułatwiających zasypianie.
W trakcie całego życia mamy około 16% szansy na doświadczenie epizodu depresji. Bardziej narażone są osoby wrażliwe, nadmiernie krytyczne wobec siebie, czy z trudnością przyjmujące niepowodzenia. Są to cechy widoczne dla bliskich osób jeszcze przed wystąpieniem choroby, dlatego możliwe jest udzielanie wsparcia domowego lub profesjonalnego jeszcze zanim wystąpią objawy, które odbiją się na życiu rodziny.
Lek. Med. Ilona Wróblewska-Oniśk