Hipoterapia

Termin „hipoterapia” pochodzi z języka greckiego i w wolnym tłumaczeniu oznacza połączenie słów „koń” i „terapia”. Jest to rosnąca na popularności, wielobodźcowa terapia, której podstawową zasadą jest stały kontakt z koniem. W poniższym artykule przedstawimy podstawowe zasady i korzyści, wynikające z zastosowania hipoterapii. Przybliżymy też dla kogo taka terapia będzie idealnym wyborem.

Hipoterapia – co to jest i dlaczego jest taka skuteczna?

Hipoterapia jest z jedną z metod terapii psychoruchowej. Korzyści hipoterapii nie ograniczają się tylko do narządu ruchu. W trakcie jazdy na koniu jeździec jest stymulowany na wielu poziomach sensorycznych, ale i psychomotorycznie. Absolutnie nie możemy pomijać korzyści związanych ze sferą społeczną i psychiczną.

W efekcie regularne uczęszczanie na hipoterapię powoduje normalizację napięcia mięśniowego, zwiększenie stabilizacji mięśniowej i wzmocnienie mięśni posturalnych, kształtowanie poprawnej postawy ciała, poprawę ustawienia głowy i tułowia, oraz równowagi, naukę prawidłowych wzorców chodu, poprawę orientacji przestrzennej i odpowiednią stymulację czucia powierzchownego i głębokiego. Wszystkie te terminy brzmią na pewno dla Ciebie bardzo „naukowo”, dlatego postaramy się je uprościć.

Napięcie mięśniowe

Czasami zdarza się, że napięcie mięśniowe może odbiegać od normy. Może być to związane z wieloma przyczynami. Czasami jest to związane z problemami w okresie niemowlęcym, niekiedy jest to związane z ograniczeniem aktywności fizycznej, a w jeszcze innym przypadku napięcie mięśniowe może być niepoprawne z powodu chorób neurologicznych bądź schorzeń współtowarzyszącym. Problemy neurologiczne mogą oznaczać spastyczność, czyli znacznie podwyższone napięcie mięśniowe bądź wiotkość, czyli obniżone napięcie mięśniowe. Wiotkość jest też jednym z charakterystycznych objawów zespołu Downa. Każde zaburzenia w obrębie napięcia mięśniowego powinny być skonsultowane z lekarzem bądź fizjoterapeutą, którzy wyznaczą odpowiedni tor terapii. Hipoterapia i w przypadku napięcia mięśniowego działa wielobodźcowo. Koń posiada nieco wyższą temperaturę ciała niż człowiek. Siedzenie na koniu w trakcie powolnej i rytmicznej jazdy daje efekt rozgrzania, przypominający delikatny masaż nóg i miednicy. Ruch konia wywołuje delikatny ruch i rozluźnienie w okolicy tułowia i miednicy, jednocześnie po prawej, jak i po lewej stronie. Dodatkowo jazda na koniu wzmacnia osłabione mięśnie brzucha, pośladków i tułowia i rozluźnia nadmiernie napięte mięśnie kończyn dolnych. Odpowiednie napięcie mięśni wpływa też oczywiście na postawę ciała i poprawia ustawienie głowy, grzbietu i łopatek, oraz bioder.

Nauka prawidłowych wzorców chodu i trening równowagi

Powolny ruch konia, nazywany stępem przypomina ruch miednicy w trakcie chodu człowieka. Oznacza to, że siedząc na koniu nasze mięśnie i miednica pracują, tak jakby chodziły. Mózg zapamiętuje prawidłowe ustawienie, co przy regularnej jeździe może poprawić chód. Wpływa to oczywiście pozytywnie również na równowagę, a więc i na wykonywanie codziennych prostszych i bardziej złożonych aktywności.

Poprawa orientacji przestrzennej oraz stymulacja czucia powierzchownego i głębokiego

Czucie głębokie (proprioceptywne) jest związane z bodźcami przepływającymi z mięśni, ścięgien i stawów. Przy odpowiedniej stymulacji czucia głębokiego u dziecka kształtuje się poczucie własnego ciała, orientacja w przestrzeni i możliwość skutecznego planowania bardziej złożonych aktywności ruchowych, takich jak jazda na rowerze, czy jazda na nartach. Kontakt z ciepłą sierścią konia w pewnym stopniu pomoże też rozwiązać problemy związane z czuciem powierzchownym. Mogą one objawiać się w dwojaki sposób – albo dziecko może być bardziej wrażliwe na jakiekolwiek bodźce czuciowe, albo wręcz w niepokojący sposób może ich nie odczuwać. Hipoterapia pomoże w normalizacji bodźców dotykowych, co pomoże rozwiązać oba problemy.

Sfera psychiczna i społeczna

Kontakt z koniem daje cudowną możliwość pokonywania lęków, utworzenia niesamowitej więzi, budowaniu motywacji. Jest doskonałym uzupełnieniem stałej i regularnej terapii w gabinecie rehabilitacji. Dziecko z pewnością potrzebuje alternatywy do klasycznej terapii. Jazda na koniu jest ciekawa, nie nudzi się i przede wszystkim jest wspaniałym przeżyciem dla uczestnika za każdym razem kiedy wsiada na konia. W efekcie może poprawić się sfera emocjonalna i poznawcza dziecka. Może stać się bardziej opanowane i spokojniejsze. Często jazdy, w miarę możliwości pogodowych są organizowane na świeżym powietrzu, co pomaga dodatkowo budować odporność, szczególnie ważną w obecnych czasach. Istotne jest również pokonywanie barier życia codziennego. Dla dziecka niechodzącego, jazda na koniu jest niepowtarzalnym i niesamowitym przeżyciem. Chociaż na chwilę może zapomnieć o swoich problemach związanych z poruszaniem się. Można nawet powiedzieć, że koń w trakcie jazdy zastępuje mu chwilowo kończyny.

Dla kogo jest hipoterapia?

Tak naprawdę hipoterapia ma zastosowanie w każdym wieku. Jest jednak najczęściej wykorzystywana u dzieci i młodzieży jako uzupełnienie terapii w mózgowym porażeniu dziecięcym, zespole Downa, autyzmie i zespole Aspergera, dysfunkcjami w obrębie procesów integracji sensorycznej (obniżone napięcie mięśniowe, nadwrażliwość/podwrażliwość dotykowa, problemy z równowagą, z koncentracją, kłopoty z nauką nowych aktywności, nadmierna emocjonalność bądź agresja lub problemy z komunikacją), dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, po zabiegach amputacji, oraz w przypadku wad postawy. Czasami hipoterapię stosuje się jako wstęp do nauki jazdy konnej. Doskonale oswaja i kształtuje równowagę, dlatego dużo łatwiej nauczyć później dziecko typowej i technicznej jazdy.

Przeciwwskazaniem do zastosowania hipoterapii jest alergia na końską sierść, złamania bądź zwichnięcia, jałową martwicę głowy kości udowej, niestabilność kręgów szyjnych, duża i niestabilna skolioza, choroby infekcyjne. W razie wątpliwości każdy przypadek trzeba indywidualnie skonsultować z lekarzem i przeanalizować za i przeciw zastosowaniu hipoterapii.

Jak odbywa się hipoterapia?

Zajęcia odbywają się z udziałem jednego bądź dwóch terapeutów, uczestnika i konia. W trakcie jazdy zamiast siodła zastosowany jest specjalny pas do terapii, który jeszcze bardziej umożliwia ciągły kontakt ze zwierzęciem. Zajęcia zaczynają się od oswojenia się z koniem. Potem z pomocą różnych sprzętów, terapeuta wprowadza dodatkowe ćwiczenia, indywidualnie dopasowane do uczestnika. Jazda na koniu zawsze powinna być przyjemna i bezpieczna. Nigdy nie może być powodem nadmiernego lęku i przymusu! Idealny koń do hipoterapii jest niewielkiego wzrostu, o rytmicznym i harmonijnym chodzie. Jest spokojny, cierpliwy i niepłochliwy. Do zajęć nie trzeba się szczególnie przygotowywać. Wystarczy wygodny strój i odpowiednie buty (najlepiej takie sięgające za kostkę). Każda stajnia powinna zapewnić wysokiej jakości kask, chroniący przed upadkiem.