Akupresura jest paramedyczną metodą leczniczą, tzw. masażem punktowym, znaną w Chinach od ponad siedmiu tysięcy lat. Jest wykorzystywana przez jej zwolenników do łagodzenia wielu stanów chorobowych, pomimo pewnych kontrowersji dotyczących jej skuteczności. Przyjrzyjmy się bliżej tej ciekawej metodzie.
Nieco historii
Historia akupresury łączy się nierozerwalnie z akupunkturą i przyżeganiem. Już człowiek jaskiniowy uciskał obolałe miejsca, czasem używając do tego małych kamyków lub innych obłych przedmiotów. To działanie jest interpretowane jako nieświadome stosowanie akupresury. Ziemią macierzystą dla opisywanych technik są Chiny. Około 2500 lat p.n.e. opisywano tam przepływ energii Qi w człowieku, konsekwencje jej nieprawidłowej cyrkulacji oraz metody przywracania tego stanu do normy przy pomocy naciskania odpowiednich miejsc na ciele. Na początku naszej ery chiński lekarz określił 649 takich punktów na skórze człowieka, inny lekarz zastosował tą metodę do znieczulenia pacjenta przed zabiegiem chirurgicznym. Po regresie trwającym ponad dwa stulecia, akupresura wróciła w Chinach do łask w okresie wojen. Wtedy używano tej metody do leczenia rannych żołnierzy, później rozpowszechniła się także w innych krajach. W Polsce rozkwit akupresury nastąpił w latach 60., jednak znana była lekarzom znacznie wcześniej, w okresie wojen.
Zasada działania akupresury
Chińczycy podzielili ciało ludzkie na tzw. meridiany, czyli strefy przepływu energii Qi. Każdy kanał, którym płynie energia, odpowiada konkretnemu narządowi wewnętrznemu. Zaburzenie przepływu energii jest odpowiedzialne za nieprawidłową pracę organu. Na powierzchni skóry zaś znajdują się punkty biologicznie aktywne, których umiejętne uciskanie przywraca prawidłowy przepływ energii Qi. Wyróżniono 361 takich punktów, leżących wzdłuż przebiegu meridianów. W akupunkturze miejsca te są nakłuwane igłami, w akupresurze uciskane. Z tego powodu może być ona stosowana w domu nawet przez niewykwalifikowane osoby. Jednakże zadaniem fachowca w tej dziedzinie jest zbadanie, który kanał działa nieprawidłowo a także określenie wpływu jego wadliwej pracy na inne meridiany oraz narządy wewnętrzne. Na Dalekim Wschodzie wierzy się, że przepływy energii oddziałują na siebie nawzajem i istotne jest zachowanie harmonii pracy wszystkich razem, a nie tylko każdego z osobna. Należy podkreślić, że nie ma anatomicznych, ani fizjologicznych dowodów na istnienie meridianów oraz punktów akupunkturowych, mimo że opiera się na nich medycyna chińska.
Z naukowego punktu widzenia korzyści osiągane przy pomocy stosowania akupresury są wyjaśniane inaczej. Na całej naszej skórze rozmieszczone są zakończenia nerwów czuciowych, czyli receptory czucia powierzchownego. Mamy również receptory czucia bólu, rozsiane w prawie całym organizmie. Bodźce biegną od skóry lub organów wewnętrznych, nerwami, do mózgu. Jednak szybkość z jaką przekazywany jest impuls ze skóry do odpowiedniego ośrodka w mózgu jest różna dla bólu i czucia powierzchownego. Ból płynie wolniej. To dlatego masaż, głaskanie czy drapanie przynosi ulgę, gdy boli brzuch lub głowa – szybkie impulsy czuciowe ze skóry zagłuszają powolnie wędrujący ból. Można to zjawisko określić jako blokowanie transmisji bólu. W koncepcji zachodu dodatkowo impulsy nerwowe wracają z ośrodków mózgowych, np. kory, do chorego narządu, poprawiając jego funkcję lub zmniejszając ból.
Według innej teorii, podczas stosowania zabiegu, w mózgu wydzielane są znaczne ilości endorfin (endogennych morfin), czyli hormonów wywołujących w nas poczucie szczęścia, zadowolenia z siebie, a dodatkowo wytłumiają odczuwanie bólu i drętwienia. Innymi stanami wywołującymi wyrzut endorfin jest śmiech, wysiłek fizyczny, jedzenie czekolady, czy orgazm.
Istnieje również opinia o wyłącznym wpływie siły sugestii terapeuty na odczucie poprawy u pacjenta. Wydaje się jednak, że może być ona składową sukcesu obok działania dotyku na przewodnictwo nerwowe i wydzielanie hormonów szczęścia, aniżeli samodzielną determinantą.
Wskazania i przeciwwskazania do stosowania akupresury
Głównym zastosowaniem akupresury oraz problemem z jakim zgłaszają się pacjenci jest różnego rodzaju ból. Zwykle o charakterze przewlekłym, gdyż jest on trudniejszy do zaakceptowania niż ból ostry, który przychodzi i odchodzi. Można tu wymienić bóle stawowe, migreny, bolesne miesiączkowanie, bóle karku, barków, pleców. Bywa, że działanie przeciwbólowe jest osiągane w sposób pośredni, np. rozluźnienie nadmiernie spiętych mięśni karku i pleców uwalnia te obszary od bólu. W innych przypadkach jest to działanie bezpośrednie. W migrenowym bólu głowy poleca się uciskanie punktu znajdującego się niedaleko nadgarstka. Ból zatok jest łagodzony naciskiem między brwiami. Punkt leczniczy może znajdować się daleko od chorego miejsca. I tak uciskając podeszwę stopy w około 1/3 jej długości leczymy ból czubka głowy.
Zwolennicy tej metody dostrzegają poprawę stanu zdrowia u pacjentów chorych na astmę, alergie, choroby układu krążenia, pokarmowego, czy hormonalnego. Oprócz tych fizycznie dostrzegalnych korzyści zmniejszenie objawów osiągane jest także u chorych na depresję oraz cierpiących na przewlekły stres. Należy zauważyć, że zabiegi akupresury są często łączone z delikatnym masażem. Połączenie tych dwóch technik daje lepszy efekt relaksacyjny i wyciszający.
Wyznaczono trzy główne punkty łagodzące niepokój i stres. Pierwszy z nich nosi nazwę Yin Tang. Znajduje się między brwiami nad grzbietem nosa. Uspokaja umysł oraz łagodzi ból głowy. Drugi to punkt osierdzie 6. Lokalizujemy go poprzez zgięcie nadgarstka i ułożenie trzech złączonych palców drugiej ręki na wewnętrznej powierzchni przedramienia. Ponad palcami, na środku wyczuwalne są dwa ścięgna. To ten punkt. Działa uspokajająco i zmniejsza tętno. Trzeci i ostatni nazwano Bramą Wielkiej Wieży. Jego położenie jest proste do wyznaczenia. Punkt znajduje się na brzuchu, w miejscu, gdzie łączą się żebra pod mostkiem. Bywa bolesny przy spłyconym oddechu związanym z atakiem lęku. Pomaga się go pozbyć oraz wyciszyć. Również zmniejsza czynność serca. Technika wykorzystywania wymienionych punktów jest następująca: masujemy okrężnymi ruchami kciukiem lub palcem wskazującym. Wykonujemy do 10 serii po 4-5 sekund. Przerwy między seriami trwają 1-2 sekundy.
Istnieje kilka przeciwwskazań do stosowania akupresury. Główne z nich to choroby skóry, jak grzybica, rany, choroby zakaźne. Oprócz tego należy wstrzymać zabiegi u osób z ostrą infekcją, podczas ciąży, po świeżym zawale.
Specjalistów akupresury należy szukać w gabinetach medycyny naturalnej. Tego typu metody powinny być zawsze stosowane pomocniczo, jako uzupełnienie terapii konwencjonalnej. Należy wykluczyć choroby, które stanowią przeciwwskazanie do stosowania medycyny chińskiej. Miejmy na uwadze, że nie jest to metoda, która pomoże każdemu w jednakowym stopniu. Warto jednak dać jej szansę, zwłaszcza, gdy zażywamy coraz więcej środków przeciwbólowych, albo dręczy nas przewlekły stres.